Zielone dachy w miastach
Ogrody na dachu są przykładem ekokompensacji (kompensacji przyrodniczej). Jest to gospodarowanie na danym terenie, które pozwala na podniesienie jego wartości przyrodniczej. Główna zasada ekokompensacji polega na tym, że nowe inwestycje nie mogą przynosić strat w środowisku naturalnym. Pokrywanie budynków roślinnością niesie za sobą ogromne korzyści dla przyrody, a jednocześnie poprawia jakość życia mieszkańców.
Ważnym zadaniem ogrodów na dachu jest zwiększenie bioróżnorodności w miastach. Nowe tereny zielone to dodatkowe miejsce życia dla owadów i ptaków. Naukowcy ze Szwajcarii i Wielkiej Brytanii zaobserwowali, że tworzenie zielonych dachów na obszarach wcześniej zdegradowanych przyczyniło się do powrotu do miast zagrożonych ptaków i bezkręgowców.
Sprawdź także: Greenwashing w przemyśle modowym. Jak go unikać?
Rodzaje ogrodów na dachu
Ogrody na dachu dzieli się na dwie kategorie: intensywne i ekstensywne. Różnią się one między sobą rodzajami sadzonych roślin i nakładem pracy podczas pielęgnacji.
Dachy intensywne
Dachy intensywne przypominają prawdziwe ogrody, ponieważ mogą na nich rosnąć zarówno krzewy, kwiaty, jak i drzewa. Oczywiście nie każdy gatunek drzew nadaje się do sadzenia na dachu. Muszą to być drzewa, których korzenie nie rozrastają się na duże głębokości, a jednocześnie są odporne na silny wiatr. Na dużej wysokości jest on znacznie bardziej odczuwalny niż w tradycyjnym ogrodzie.
Zazielenienie intensywne realizuje się tylko na płaskich lub lekko nachylonych dachach (do 5 stopni). Ten typ ogrodu wykorzystywany jest często do celów rekreacyjnych i można znaleźć w nim dodatkowe atrakcje takie jak altany, ławki, oczka wodne, fontanny czy rzeźby.
Dachy ekstensywne
Dużo mniej wymagające w utrzymaniu są dachy ekstensywne, które pokrywa się roślinami wytrzymałymi i odpornymi na susze np. trawami ozdobnymi, ziołami czy mchami. Tego rodzaju flora dobrze znosi nasłonecznienie, ma zdolność do samoregeneracji i nie potrzebuje częstego nawadniania. Zazielenienie ekstensywne można stosować na dachach o nachyleniu nawet do 45 stopni. Ten typ dachu charakteryzuje się również małą masą podłoża glebowego, przez co powstaje bez dużej ingerencji w konstrukcję budynku.
Zalety ogrodów na dachu
Ogrody na dachu to nie tylko piękne widoki, ale przede wszystkim liczne zalety i pozytywny wpływ na otoczenie.
Wpływ na środowisko ogrodu na dachu
Ogrody na dachu mają wiele korzyści dla środowiska naturalnego, a przede wszystkim dobrze wpływają na mikroklimat. Rośliny oczyszczają powietrze, pochłaniając z atmosfery dwutlenek węgla. W czasie fotosyntezy 155 m2 zielonej powierzchni potrafi wyprodukować wystarczającą ilość tlenu dla jednego mieszkańca na całą dobę!
Ogrody na dachu działają również jak filtr na pyły unoszące się w powietrzu, dlatego stanowią świetny sposób na walkę ze smogiem. Rocznie mogą pochłonąć 10-20% szkodliwych gazów i pyłów. Zatrzymują także metale ciężkie takie jak ołów, miedź i kadm oraz zmniejszają stężenie azotu w atmosferze.
Sprawdź także: Pszczoły i ich niezwykła rola w ekosystemie
Właściwości retencyjne ogrodów na dachach
Dodatkowo roślinność sadzona na budynkach ma właściwości retencyjne wody opadowej. Dzięki temu bierze aktywny udział w poprawie bilansu wodnego terenów zurbanizowanych. Ogród na dachu może zatrzymać nawet do 90% wody podczas jednego opadu. Jest to szczególnie ważne ze względu na problem deficytu wody, z którym zmaga się Polska i o którym pisaliśmy w naszym artykule: Polsce grozi deficyt wody.
Kolejną zaletą zielonych dachów jest fakt, że zapobiegają powodziom, ponieważ oddają do kanalizacji do 80% mniej wody niż tradycyjne dachy.
Ogród na dachu doskonałym regulatorem temperatury
Zielone dachy to również dobry regulator temperatury. Latem zapobiegają nadmiernemu nagrzewaniu się budynków i łagodzą efekt tzw. miejskich wysp ciepła, które tworzą się z powodu nagromadzenia betonowych powierzchni. Należy zaznaczyć, że powierzchnia tradycyjnych dachów może osiągnąć temperaturę nawet 60℃ w bezchmurny dzień!
Z kolei zimą zielone dachy chronią przed wyziębieniem się budynków. Według statystyk, ogród na wieżowcu jest w stanie zatrzymać do 30% energii, więc jest to rozwiązanie nie tylko ekologiczne, ale również ekonomiczne.
Korzyści ogrodów dachowych dla mieszkańców
Właściciel zielonego dachu może sporo zaoszczędzić na rachunkach za prąd, dzięki izolacyjnym właściwościom warstwy roślinnej. Tworzenie ogrodu na wieżowcu przyczynia się również do obniżenia kosztów za klimatyzację do 79% na rok.
Co ciekawe, we Wrocławiu wprowadzono uchwałę, zwalniającą mieszkańców z podatku od nieruchomości, jeśli posiadają ogród na dachu. Ważny jest stopień pokrycia budynku roślinnością oraz wysokość nieruchomości, bo od tego zależy wielkość ulgi podatkowej. Dodatkowym warunkiem jest sadzenie roślin wieloletnich – nie liczy się np. uprawa warzyw. Uchwała funkcjonuje do 2027 roku i stanowi prawdziwą zachętę do zakładania własnych ogrodów na dachu.
Mniejsze koszty finansowe, psychiczne i środowiskowe
Pokrycie budynku roślinnością eliminuje również problem powstawania uszkodzeń mechanicznych lub związanych z działaniem czynników atmosferycznych, co przekłada się na mniejsze wydatki związane z naprawą dachu. Ogrody na wieżowcach są także naturalną barierą dla miejskiego hałasu.
Mogą one zmniejszyć poziom hałasu nawet o ponad 10 decybeli. Dlatego właśnie stanowią świetne miejsce do relaksu i odpoczynku jako atrakcyjna alternatywa dla publicznych parków i terenów zielonych. Liczne badania wykazały, że zieleń ma pozytywny wpływ na ludzkie samopoczucie, niweluje poziom stresu i agresji. Ogrody na dachu coraz częściej powstają na biurowcach, których zielona przestrzeń udostępniana jest pracownikom jako miejsce wypoczynkowe.
Aranżowanie terenów zielonych na dachach to świetne rozwiązanie w przypadku, gdy miasto musi wybierać pomiędzy postawieniem budynku mieszkalnego, a stworzeniem parku. Niestety często ze względów finansowych bardziej opłaca się sprzedać grunt deweloperom pod budowę nowego osiedla. Ogród na dachu stanowi pewien kompromis i przynosi obopólne korzyści.
Sprawdź także: Rolnictwo w przestrzeni miejskiej – ekologia w miastach
Znane ogrody na dachach w Polsce
Ogród na dachu Biblioteki UW
Do polskich najsłynniejszych projektów tego typu należy ogród na dachu Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego, który uważany jest za jeden z najpiękniejszych w Europie. Powstał w latach 1996-2001. Zajmuje powierzchnię około 10 000 m2 i dzieli się na cztery obszary: Ogród Złoty, Ogród Karminowy, Ogród Zielony i Ogród Srebrny. W każdym z nich rosną inne rośliny, dobrane kolorystycznie.
Ogród BUW przy ul. Dobrej 56/66
Autor zdjęcia: Adrian Grycuk (Warszawa.pl)
Pozostałe popularne ogrody na dachach
Największy ogród na wieżowcu w Polsce założono na dachu centrum handlowego Arkadia w Warszawie. Powierzchnia pokryta roślinnością to 27 000 m2, co stanowi około 84% całego dachu. Posadzono tam rośliny, które występują w tundrze, na półpustyniach i wysokogórskich halach. Ogród wyposażono w automatyczny system nawadniający, który przyspiesza wzrost roślin.
Zielone dachy można podziwiać w Warszawie również na Centrum Nauki Kopernik, Muzeum Historii Żydów Polskich, Sądzie Najwyższym czy centrum handlowym Złote Tarasy. Jeśli chodzi o inne miasta, ogrody na dachu znajdują się m.in. na Operze Białostockiej, dworcach PKP we Wrocławiu i w Katowicach oraz na biurowcach Olivia Business Centre w Gdańsku czy wieżowcu Sky Tower we Wrocławiu.
Zabytkowe zielone dachy
Oddzielną kategorię stanowią zabytkowe dachy zielone, chronione specjalnymi przepisami. Zalicza się do nich m.in. Arkady Kubickiego w Warszawie oraz fortyfikacje wojskowe Twierdzy Modlin.
Mamy nadzieję, że z roku na rok będzie przybywać budynków pokrytych roślinnością i wierzymy, że stanowią one przyszłość polskich miast. Ogrody na dachu kryją w sobie niezwykły potencjał, który warto wykorzystać w walce ze zmianami klimatycznymi i degradacją środowiska.
Autor zdjęcia głównego: Anja (Pixabay)
Sprawdź także: Ruchy ekologiczne na Wyspach Kanaryjskich – wywiad z „O2 por la vida”
